ABC PRAWA
7 czerwiec 2024

Polskie sądownictwo dla obywateli Ukrainy

Jędrzej Banaszewski
Jędrzej Banaszewski
T: 796 580 170
O ile brak jest szczególnych regulacji ponadnarodowych, przykładowo jak akty prawa unijnego czy umowy międzynarodowe, których stroną jest Polska, sprawy rozpoznawane w procesie cywilnym należą do jurysdykcji polskich sądów jeżeli w danej sprawie występuje jeden z trzech podstawowych łączników jurysdykcyjnych wymienionych w art. 1103 Kodeksu postępowania cywilnego gdzie pozwany ma 1) miejsce zamieszkania lub 2) miejsce zwykłego pobytu albo 3) siedzibę (w przypadku osób prawnych) w Rzeczypospolitej Polskiej. Odnosi się on do wszystkich rodzajów spraw, które są rozpoznawane w trybie procesowym, tj. spraw zarówno o charakterze majątkowym jak i niemajątkowym. Przy tym ustalenia występowania poszczególnych łączników jurysdykcyjnych w danej sprawie dokonuje się na podstawie przepisów prawa polskiego.

Pierwszym z wymienionych w art. 1103 łączników jurysdykcyjnych jest miejsce zamieszkania pozwanego w Polsce. Zgodnie z art. 25 Kodeksu cywilnego przez miejsce zamieszkania osoby fizycznej należy rozumieć miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny pojęcie miejsc zamieszkania zawiera dwa elementy, które muszą występować łącznie – obiektywny, tj. pobyt stały w danej miejscowości, oraz subiektywny, czyli uzewnętrzniony zamiar, wola takiego pobytu. Ocena miejsca zamieszkania wymaga wzięcia pod uwagę zarówno okoliczności obiektywnych, takich jak miejsce faktycznego osiedlenia się czy działalności życiowej danej osoby, jak i okoliczności subiektywnych, tj. zamiaru stałego pobytu, pozostania w danym miejscu

Drugim, bardziej istotnym z punktu widzenia obywateli Ukrainy, z wymienionych w art. 1103 łączników jurysdykcyjnych jest miejsce zwykłego pobytu pozwanego w Polsce. Pojęcie to nie zostało zdefiniowane ani w Kodeksie postępowania cywilnego, ani w Kodeksie cywilnym, niemniej jednak przyjmuje się, że oznacza ono stan faktyczny, jakim jest przebywanie danej osoby w określonym miejscu, mające charakter stały, o cechach trwałości, a nie jedynie doraźny i tymczasowy. W doktrynie wskazuje się, że miejsce to można rozumieć jako takie, w którym dana osoba zwyczajowo przebywa ze względu na więzi osobiste i zawodowe wskazujące na istnienie ścisłych związków między tą osobą a miejscem.

Zarówno w przypadku pierwszego, jak i drugiego łącznika nie ma znaczenia obywatelstwo osoby pozwanej, a więc można także przed sądy polskie pozywać cudzoziemców, o ile mają oni w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu. Oba łączniki są traktowane równorzędnie, a do przyjęcia jurysdykcji krajowej polskiego sądu wystarczy ustalenie występowania jednego z nich.

W konsekwencji przyjęcia tych reguł przez polski porządek prawny, obywatele Ukrainy, którzy mieszkają w Polsce de facto występują w polskich sądach na takich samych zasadach co obywatele polscy.

Kancelaria zapewnia pomoc prawną dla obywateli Ukrainy w pełnym zakresie świadczonych usług.