ABC PRAWA
29 styczeń 2020

Odwołanie darowizny

Jędrzej Banaszewski
Jędrzej Banaszewski
T: 796 580 170
Warto wiedzieć, że poza prostą realizacją treści umowy wykonana darowizna wytwarza dodatkowy stosunek etyczny pomiędzy darczyńcą i obdarowanym, wyrażający się w moralnym obowiązku wdzięczności, dlatego też w interesie nie tylko darczyńcy lecz także i społecznym leży aby nikt niegodny nie korzystał z pracy czy majątku darczyńcy. Darowizna nakłada więc na obdarowanego swoiste zobowiązanie do szczególnego zachowania względem darczyńcy, dając temu drugiemu możliwość podjęcia określonych czynności w razie naruszenia tego obowiązku.

Darczyńca może odwołać wykonaną darowiznę w każdym czasie jeżeli obdarowany dopuści się względem niego tzw. „rażącej niewdzięczności”. W związku z tym, iż pojęcie rażącej niewdzięczności jest niedookreślone, to najczęściej sąd ustala czy w okolicznościach danej sprawy konkretne zachowania mieścić się będą w jego zakresie. Pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpadać mogą tylko takie zachowania obdarowanego, które polegają na działaniu lub zaniechaniu (nieczynieniu) skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które, oceniając rzecz rozsądnie, muszą być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Wchodzi tutaj w grę przede wszystkim popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych, w tym również rodzinnych, łączących go z darczyńcą, oraz obowiązku wdzięczności.

Odwołanie darowizny powinno nastąpić przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Co istotne, darowizny nie można odwołać po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Samo odwołanie wykonanej darowizny nie spowoduje także, iż jej przedmiot stanie się automatycznie własnością darczyńcy, chyba że obdarowany dobrowolnie zwróci rzecz darczyńcy, co się zdarza niezwykle rzadko. Dla osiągnięcia realnego skutku rzeczowego w postaci przeniesienia własności podarowanej wcześniej rzeczy (ruchomości bądź nieruchomości) darczyńca powinien wystąpić do sądu z powództwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności rzeczy z powrotem na darczyńcę. Dopiero prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony do złożenia określonego oświadczenia woli (w tym wypadku dotyczącego przeniesienia własności rzeczy) zastąpi to oświadczenie.